Een tweelingzwangerschap is een speciale zwangerschap. Je moet er rekening mee houden dat een tweelingzwangerschap meer van je vraagt dan wanneer er één baby op komst is. Je zult 12 tot 18 kilo aankomen, in plaats van 11 tot 15 kilo, dat normaal is voor een eenlingszwangerschap. Vanaf het begin van je zwangerschap draag je meer gewicht met je mee dan een zwangere die een eenling verwacht. Vraag je je af of je dat gewicht ooit weer kwijt zal raken? Onderzoek wijst uit dat je het vaak binnen een periode van 2 jaar verliest en meestal eerder. Het drukke leven met de baby’s zorgt daar wel voor!

De meest voorkomende kwalen bij een tweelingzwangerschap zijn:

• Misselijkheid: de misselijkheid kan heel heftig zijn, maar neemt meestal af vanaf week 12. Het is verstandig om iets te eten voor je opstaat en om gedurende de dag, bijv. om de 2 uur, kleine porties te nemen. Dat is beter dan 3 uitgebreide maaltijden per dag. De extreme misselijkheid heeft een reden: er wordt meer van het zwangerschapshormoon HCG (humaan chorion gonadotropine) aangemaakt. Je hebt dus veel meer van dit hormoon in je bloed dan een eenlingzwangere.
• Vocht vasthouden (Oedeem): je lichaam heeft vocht nodig voor de verslapping en de rek van de weefsels. Het hormoon progesteron zorgt hiervoor. Zolang het niet gepaard gaat met een hoge bloeddruk of met eiwit in de urine, is er geen reden tot bezorgdheid. Voorkom lang staan en rust met je benen omhoog. Ook kan een koud voetenbad verlichting geven.
• Vermoeidheid: de enorme hormonale veranderingen tijdens het 1e trimester veroorzaken veel vermoeidheid. In het 2e trimester heb je meer energie. In het laatste 3 maanden zal de vermoeidheid weer toenemen vanwege het gewicht van je buik. Probeer zoveel mogelijk uit te rusten. Het komt jou en je baby’s ten goede!
• Lage rugklachten: je rechte buikspieren gaan in de zwangerschap uit elkaar. De banden die je baarmoeder dragen en aan je rug vast zitten krijgen veel te verduren, het gewicht is veel groter dan bij een eenling. Daarnaast verweken je botverbindingen in de zwangerschap. Letten op je houding en een goede afwisseling van rust en beweging kunnen helpen de rugklachten te beperken. Soms biedt een ondersteunende buik- of bekkenband verlichting of is een behandeling bij een fysiotherapeut nodig.

Voor de baby’s zijn er een aantal extra risico’s in een tweelingzwangerschap:

• Hoge bloeddruk: het is normaal dat je bloeddruk in de loop van de zwangerschap stijgt. Maar een te grote stijging brengt de voeding en zuurstof van de baby’s in gevaar. Probeer stress en oververmoeidheid te vermijden, zorg voor een goede lifestyle en een gezond voedingspatroon.
• Diabetes gravidarum (zwangerschapssuiker): diabetes komt vaker voor bij een meerlingzwangerschap. Ook in dit geval zorgen voldoende beweging, een goede lifestyle en gezonde voeding dat het risico hierop kleiner is.
• Groei baby’s: de gynaecoloog zal de groei van elke baby in de gaten houden, vooral als de baby’s het buitenste vruchtvlies of beide vruchtvliezen delen (zie tekening C en D van het artikel Het ontstaan van een tweeling). Het gaat hier dus om eeneiige tweelingen, want daar zie je vaker verstoringen in de groei. Bij een eenling beoordeelt de verloskundige de groei met uitwendig onderzoek. Daarbij wordt ook de groei in centimeters gevolgd. Als de baby groeit, dan groeit ook de baarmoeder en dus de buik en nemen de centimeters toe. Bij een tweeling groeien allebei de baby’s en dus de buik ook, maar je weet van de buitenkant nooit of ze allebei even snel groeien of eentje juist niet genoeg of allebei niet genoeg. Om de groei per kind te kunnen beoordelen zijn echo’s nodig. In het begin elke maand, later elke 2 weken en soms aan het eind elke week. Zo kan van elk kind een groeicurve worden uitgezet.
• TTS syndroom: het TTS syndroom, ook wel tweelingbloedtransfusie-syndroom of twin-to-twin syndroom is een ernstige complicatie die over het algemeen alleen voor komt bij eeneiige tweelingen. In dit geval zijn er verbindingen tussen hun bloedvaten in de placenta (zowel slagaders als aders), doordat hun navelstrengen bij dezelfde placenta uitkomen. Het ene kind stuurt bloed naar het andere kind. Als dat bloed weer terug gepompt wordt, ontstaat er een evenwicht en is er geen gevaar. Maar wanneer het ontvangende kind het bloed niet terug pompt of slechts een klein deel, zal het andere kind, de ‘donor’, te weinig bloed krijgen. Tegenwoordig is het mogelijk om dit syndroom te behandelen, zowel in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) als in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam (AMC). Lees hier meer over het TTS syndroom.
• Vroeggeboorte: De kans dat de baby’s in de couveuse zullen moeten verblijven, is 7 maal groter dan bij een eenlingbaby. Het is dus heel belangrijk om op tijd te stoppen met werken en het rustig aan te doen. Een eenling komt gemiddeld rond 40 weken zwangerschap. Voor een tweeling geldt een gemiddelde termijn van 37 weken en voor een drieling 34 weken.

De controles van een tweelingzwangerschap zijn frequenter dan bij een eenlingzwangerschap. In het algemeen kom je bij een ongecompliceerde zwangerschap tot 26 weken elke maand bij de gynaecoloog. Vanaf 26 tot 32 weken om de twee weken en vanaf 32 weken elke week. De ontwikkeling van een tweeling is hetzelfde als bij een eenling, maar vanaf ongeveer 30-32 weken is de toename in gewicht bij de kinderen minder. Dat betekent dat er vaker, meestal elke 2 weken, een echo wordt gedaan om de groei te kunnen volgen. De controles zullen door een gynaecoloog gedaan worden en in het ziekenhuis plaatsvinden. Daar zijn namelijk meer technische mogelijkheden om de groei en conditie van de baby’s te controleren.  Als er problemen zijn of als de baby’s de placenta delen, dan zijn de controles frequenter.

Dit mag je verwachten van een controle:

1. Bij elke controle wordt je bloeddruk gemeten.
2. Aan het begin van je zwangerschap worden de reguliere bloedonderzoeken gedaan.
3. Rond 24-28 weken krijg je een extra glucose-controle (suiker prikken).
4. Rond 30 weken wordt het hb (hemoglobine, ijzergehalte) nogmaals geprikt. Veel zwangeren van een meerling krijgen het advies om meer ijzer en foliumzuur te gebruiken.
5. Afhankelijk van het verloop van de zwangerschap, worden er eventueel vanaf week 30 CTG’s (cardiotocografie) gemaakt. Hierbij worden de harttonen van de baby’s en eventuele weeën geregistreerd. Het hangt af van het verloop van de zwangerschap, de ontwikkeling van de baby’s, het ziekenhuis en de gynaecoloog hoe vaak dit gebeurt.
6. Urine-onderzoek wordt alleen op medische indicatie gedaan.

De voorbereiding is bij een tweeling deels hetzelfde en deels anders dan bij een eenlingzwangerschap. Het kopen van de spulletjes, het bedenken van de namen, kraamzorg, een kraampakket, erkenning of het volgen van een zwangerschapscursus; het is bij elke zwangerschap min of meer hetzelfde. Een gesprek over de bevalling van een meerling is anders. De bevalling vindt altijd plaats in het ziekenhuis en er zal dan ook een gesprek zijn over hoe dit gaat lopen. Een geboorteplan, dat je schrijft in de zwangerschap, kan dan handig zijn. Ook kan het nuttig zijn om tijdens de zwangerschap alvast een gesprek te hebben met bijvoorbeeld een lactatiekundige, die je kan informeren over borstvoeding aan een meerling. Doordat je bij de gynaecoloog onder controle bent, is er relatief veel aandacht voor de medische kant van de zwangerschap. Het kan heel fijn en prettig zijn om ook eens gewoon bij een verloskundige in een 1^e lijnspraktijk op consult te gaan. Zij gaat vaak wat meer in op de beleving van de zwangerschap. Ook is het een kennismaking met degene die je kraambed gaat begeleiden mocht alles voorspoedig verlopen en je binnen 8 dagen na de bevalling naar huis komt.

Er liggen ruim 30 weken voor je om je langzaamaan aan het idee te laten wennen. Het is goed om veel te lezen, je goed te informeren en met andere moeders te praten over deze speciale zwangerschap. Besef dat je lichaam deze situatie aankan, want spontane tweelingzwangerschappen hebben van oudsher al bestaan. En bedenk dat het voor je tweeling heel leuk is om samen vanaf de baarmoeder op te groeien! Die ervaring maakt hun band heel speciaal.

Vanaf de 6e week is er op de echoscopie te zien of er 1 of 2 (of meer) embryo’s zijn. Er is dan ook te zien of de kinderen beide vliezen, 1 vlies of geen enkel vlies delen. Het delen van de vliezen zegt iets het één- of twee-eiig zijn. Dit noemen we de chorioniciteit. Als kinderen één of beide vliezen delen, dan is het een één-eiige tweeling. Als de kinderen geen vliezen delen kan het ofwel een heel vroeg gesplitste één-eiige of een twee-eiige tweeling zijn. Des te later in de zwangerschap gekeken wordt, des te moeilijk het is om de afzonderlijke vliezen te onderscheiden.

Een één-eiige tweeling heeft altijd hetzelfde geslacht. Een twee-eiige tweeling bestaat in 50 % van de gevallen uit een jongetje en een meisje, 25 % is jongetje-jongetje en 25 % is meisje-meisje. Bij een drieling is er 12,5% kans op het krijgen van drie jongens of drie meisjes; 37,5% kans op twee jongens en een meisje en 37,5% kans op twee meisjes en een jongen. Een drielingzwangerschap is meestal twee-eiig. Meer weten over zygositeit? Lees het in ons artikel.

Het aantal tweelingen is de afgelopen 25 jaar enorm toegenomen. Naar schatting is 1 op de 70 zwangerschappen een tweeling. Dit heeft deels te maken met het feit dat vrouwen steeds later moeder worden. De kans op een meerling is bij een vrouw van 25 jaar 1:90 en bij een vrouw van 40 jaar 1:60. Daarnaast hebben vrouwen op latere leeftijd meer vruchtbaarheidsproblemen. Ze ondergaan behandelingen om zwanger te worden, zoals een hormoonbehandeling of een reageerbuisbevruchting. Hierdoor neemt ook de kans op een tweeling toe. Lees hier meer over de kans op een meerling.